Kıbrıs Hakkında
Haberlerde resmi ziyaretler ve otel eğlenceleri ile bol bol Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni işitsek de, Masterchef yarışmacısı Tanya Kilitkaya ile bir kez daha duyduk Kıbrıs şivesini Türkiye televizyonlarında.
Akdeniz’in incisi, koronavirüs salgınıyla mücadelede Avrupa’nın en iyisi diyebiliriz Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için. Havası güzel, yaşantısı huzurlu, trafik stresinden arınmış bir adayı anlatacağız sizlere Kıbrıs Emlak Merkezi olarak.
Ucuz alkol fiyatları, eşsiz meyhane sofraları, lüks otomobiller ve havuzlu villalar ile tatilcilerin anısında kalan Kuzey Kıbrıs, gece kulüpleri, casino turları (kumarhane) ve sanal bahis siteleri ile de çok sık gündeme geliyor.
Kuzey Kıbrıs nüfusu rakam olarak bakınca İstanbul’un bir ilçesi kadar. Yönetim şekli Cumhuriyet. KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, KKTC Başbakanı Ersan Saner.
Kıbrıs’ta asgari ücret ne kadar diye soran, Kıbrıs memur maaşlarını merak edenler için de yanıtlar bizde. Kıbrıs ekonomisi eskisi gibi değil. Hayat pahalılığı, özellikle de sterlin kurundaki artış, maaşları her geçen gün tırpanlıyor. Hele ki pandemi sürecinde yaşanan darboğaz, KKTC ekonomisi ve iş dünyasını olumsuz etkiliyor.
NOT: Ülke ekonomisinde yaşanan gelişmeleri, medya grubumuzun diğer yayın organı Ekonomi Kıbrıs haberleri ile de kolaylıkla takip edebilirsiniz.
Fakat her şeye rağmen yatırımlar sürüyor. Kuzey Kıbrıs üniversiteleri, yüz bin bandında seyreden öğrenci sayısı ile büyük bir potansiyel.
Aynı şekilde Kıbrıs otelleri ve Kıbrıs casinoları da tatil ve eğlence tutkunlarının öncelikli tercihleri arasında.
Her ne kadar şu sıralar karantina süreci birçok kişi için seyahatleri kısıtlasa da, Kıbrıs Ercan Havalimanı’na uçuşu özleyenlerin sayısı günden güne artıyor.
Görüyoruz ki portallarımızdaki Kıbrıs pasaport ve vize sorgularını, Kıbrıs tapu çeşitleri izliyor. Yani pandemi ile bunalan birçok yatırımcı, yaşam ve yatırım rotasını Kuzey Kıbrıs emlaklarına yöneltiyor.
Evlerin satışı İngiliz Sterlini diye dikkat çekse de, hatta zaman zaman eleştirilse de, Kıbrıs emlakları yatırımcısına her zaman kazandırıyor. Hem de dünya ortalamasının üzerinde bir oranla…
Hazırsanız hep birlikte keyifli bir Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti seyahatine çıkalım. Kıbrıs’ta yaşayandan çok, Kıbrıs’ı yaşayanlar olarak sizlerle adanın iklimini, güzelliklerini, fırsatlarını paylaşmaya çalışacağız.
Başlıyoruz…
İçerik Rehberi:
Başkent: Lefkoşa
Nüfus: 299 Bin (2015)
Etnik yapı: Yüzde 98,71’i Türk. Diğer kısım Rumlar, İngilizler ve diğer etnik unsurlar.
Yüzölçümü: 3,355 kilometrekare (Kıbrıs adasının yüzde 36,5’i)
Dil: Resmi Dil Türkçe
Din: Yüzde 98,71 Müslüman, yüzde 0,7 Hristiyan
Para Birimi: Türk Lirası (TL)
Yönetim Şekli: Cumhuriyet
Başbakan: Hamza Ersan Saner
Cumhurbaşkanı: Ersin Tatar
Kıbrıs Tarihi
Kıbrıs adası, Akdeniz’in en büyük üçüncü adası olarak konumlanıyor haritada. Dünyanın seyrine yön veren savaşlardan fetihlere, Tapınak Şövalyeleri’nden Barış Manço’nun adına şarkı yazdığı Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’ya kadar zengin bir tarihe sahip.
Lüzinyan ve Venedik dönemini yaşaşan, yıllarca Osmanlı himayesinde bulunan Kıbrıs, 1878 yılında Ayestefanos (Yeşilköy) Barış Antlaşması ile İngilizlere kiralandı. Kiralamanın bedeli …….. altın.
Yıllarca İngiltere yönetti Kıbrıs’ı. Fakat en sonunda ada halkı, kendi idaresini kurmak istedi. Zor oldu, fakat karar alındı.
1960 yılında adada iki toplumlu bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti ilan edildi. Cumhuriyette Rumlar’ın yüzde 70, Türkler’in yüzde 30 temsiliyet hakkı bulunuyordu. Fakat Kıbrıs Cumhuriyeti birlikteliği çok uzun sürmedi. (Sebepleri çok tartışılır.)
Önce anlaşmazlık, sonra şiddet baş gösterdi. 1963 yılının sonunda ise iki toplumlu çatışma en korkunç noktalara ulaştı. 20 – 21 Aralık tarihlerinde, yakın tarihe Kanlı Noel olarak yazılan dönemde, Kıbrıslı Rumlar katliamın fitilini ateşledi.
Albay Grivas ve askerlerinin kanlı saldırılarında genç yaşlı, çoluk çocuk birçok Kıbrıslı Türk hayatını kaybetti.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bulunan Barbarlık Müzesi de, o saldırıların izini taşıyor. Tabip Subay Nihat İlhan’ın eşi ve çocuklarının katledildiği ev, vahşetin izlerini dünyaya gösteriyor.
NOT: 5 gün süren Kanlı Noel sürecinde, 103 Türk köyü yakılıp yıkıldı.
Bu katliama Türkiye sessiz kalmadı. Uluslararası alanda müdahale imkanı yoktu. Fakat farklı yöntemler bulundu. Önce farklı meslek grubu çalışanları gibi adaya gözü pek Türk subayları gönderdi, Rumlarla gece gündüz mücadele eden Kıbrıslı Türk mücahitler eğitildi. Ardından *Ayşe Tatile Çıksın” parolasıyla, herkesin ağzını açık bırakan Kıbrıs Barış Harekatı düzenlendi. Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit’in harekatı duyuran sözleri, dünyada çok büyük yankı uyandırdı. Tüm tehditler ve ambargo kararlarına rağmen, Türkiye ve Mehmetçik, Kutlu Barış Harekatı ile Kıbrıs Türk halkının yaşadığı zulme son verdi.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin İlanı
15 Kasım 1983 Kıbrıs Türkleri için yeni bir dönüm noktasıydı. Merhum Rauf Denktaş, Kurucu cumhurbaşkanı sıfatıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ilan etti. Denktaş’ın okuduğu kuruluş bildirgesi, başka Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve Yunanistan olmak üzere dünyada ses getirdi.
NOT: 15 Kasım her yıl KKTC Cumhuriyet Bayramı olarak coşkuyla kutlanıyor. Türkiye Cumhuriyeti de en üst düzeyde temsiliyet ile kutlamalarda yer alıyor. Özellikle de Türk Savaş Uçakları F-16’ların şovu, izleyenleri hayran bırakıyor.
Yıllarca süren “tekrar birleşin” çağrılarına, Kuzey Kıbrıs Türk Halkı Annan Planı çerçevesinde evet dedi. Tarih 2004’ü gösteriyordu. “Yes be Annem” pankartlarının hafızalara kazındığı sürece KKTC halkı “evet” oyu kullandı. Fakat bu kez Rumlar “hayır” dedi. Yani KKTC ile tekrar tek çatı altında buluşmayı kabul etmediler.
Avrupa Birliği’nin birlik çağrılarına rağmen birliği istemeyen Rumlardı, fakat Avrupa Birliği’ne giren de yine Rumlar oldu. Hristiyan birliği olarak anılan AB, bir kez daha tarafını göstermiş oldu. O günden bu yana Güney Kıbrıs Rum Kesimi dünyada Kıbrıs Cumhuriyeti adını AB üyesi olarak kullanıyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise ambargolarla anılıyor.
Kıbrıs Ekonomisi
“Ekonomi nasıl orada, arabalar – evler lüks” diye hızlı özet geçenleri görüyoruz, bol bol duyuyoruz. O yüzden size Kıbrıs ekonomisini rakamlarla anlatalım. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin resmi para birimi Türk Lirası. Fakat gayrimenkul sektöründe Sterlin, otomotiv sektöründe ise sıfır araç alacaksanız Euro, ikinci elde yine Sterlin kuru daha sık kullanılıyor. Yani kazançlar TL, giderler döviz. O yüzden değişken bir ekonomi var diyebiliriz.
Turizm, eğitim ve emlak-inşaat son yıllarda Kuzey Kıbrıs ekonomisinin lokomotiflerinden. Beş yıldızlı oteller, lüks casinolarıyla yoğun talep görüyor. Artan üniversite sayısıyla adaya gelen öğrencilerin oluşturduğu konaklama ihtiyacı, emlak-inşaat sektörünü de tetikliyor. O yüzden bu alanlar her dönem yatırım alıyor.
Dedik ya, konumu şahane, denizi var, otelleri – casinoları en iyilerinden, üniversitelerin sayısı hızla artıyor… Fakat genel tabloya bakınca çarşı pazar anlamında Kıbrıs ekonomisi özel sektörden çok, kamunun etrafında dönüyor.
Memur sayısının bir hayli fazla olduğu, memur olmak isteyen gençlerin ise her seçim döneminde siyasilerin kapısını aşındırdığı bir yer Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Belki de o yüzdendir, özel sektörün en büyük sıkıntısı kalifiye personel.
Kıbrıs’ta Asgari Ücret Ne Kadar?
Son güncelleme 1 Şubat 2020 yılında yapıldı. O tarihten itibaren KKTC asgari ücreti brüt 3 bin 820 TL, net olaraksa 3 bin 323 TL.
Buraya bir not düşmekte fayda var.
KKTC’de çalışanların büyük çoğunluğu asgari ücret üzerinden maaş alıyor. Yani çalışanlar arasında çok fazla maaş farklılıkları yok.
Memur Maaşları Ne Kadar?
Kıbrıs memur maaşları da çok araştırılan, merak edilen sorulardan. Hatırlarsanız yıllar önce dönemin Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile yine dönemin KKTC Başbakanı İrsen Küçük arasında maaş diyaloğu yaşanmış, uzun süre de tartışılmıştı.
KKTC’de eski memurlar ile, yeni memurlar arasında bir reform uçurumu var. Yani memuriyet eskiden avantajlı ve kazançlıymış. Şimdi maaş olarak pek cazibesi yok. Fakat garanti ve rahatlık anlamında, maalesef gençlerin ilgisini çekiyor. Özel sektörde altın bilezik edinen genç çalışanlar bile, ilk fırsatta vasıfsız bir alanda bile olsa memuriyet için çırpınıyor.
Tablo böyle olunca, devlet gelirleninin yüzde 80’i, memurlara maaş olarak ödeniyor. Meşhur 13. Maaş da bunların içinde.
Kıbrıs Lirası
Kıbrıs ekonomisinden bahsederken, kısa bir not da olarak da olsa paylaşalım sizinle. Kıbrıs Lirası ile ilgil çok soru alıyoruz. Bilmeyenler için söyleyelim, Kıbrıs Lirası, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin resmi para birimiydi. 1983 yılına kadar da kullanıldı. KKTC’nin ilanıyla birlikte Türk Lirası’na geçildi. Bazı yerlerde Kıbrıs Poundu olarak da geçen Kıbrıs Lirası’nın güncel değeri, TL karşısında bir hayli fazla.
1 Kıbrıs Lirası, ortalama 15 TL’ye denk geliyor.
Kuzey Kıbrıs Bankaları
Paradan bahsederken, bankacılığı da anlatalım. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bankacılık sistemi, sağlıklı işleyen bir temele sahip. KKTC Merkez Bankası çatısı altında faaliyet gösteriyor bankalar. KKTC’de kurulan yerli bankalar da mevcut, şube bankası olarak anılan Türkiye bankalarının şubeleri de.
Yani kredi kartınızla, para kartınızla rahatlıkla her yerden işlem yapabilirsiniz.
6’sı şube bankası, 15’i yerel, toplam 21 banka hizmet veriyor KKTC’de. 21 banka 3 binin üzerinde profesyonele de istihdam fırsatı sunuyor.
KKTC Merkez Bankası Başkanı Rifat Günay, Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği Başkanı Olgun Önal.
Kuzey Kıbrıs Otelleri
Otelcilik konusunda yüksek standartları olan bir ada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Birbirinden lüks 5 yıldızlı otellere ev sahipliği yapıyor. Başta Net Holding’e ait Merit Oteller Grubu olmak üzere, Türkiye’nin önde gelen birçok otel zinciri, KKTC’de hizmet veriyor.
Her şey dahil, ultra her şey dahil, hatta uçuş paketli turlarla öne çıkan Kıbrıs otelleri, birbirinden ünlü sanatçılarla her dönem sınırsız eğlence vaat ediyor. Özellikle de yılbaşı ve bayram dönemlerinde Türkiye’den Kıbrıs otellerine çok yoğun talep geliyor.
Oteller şık, konumları göz alıcı. Fakat Kıbrıs otelleri ile ilgili rezervasyon planı yapıyorsanız, hava durumunu mutlaka kontrol edin. Çünkü yaz ayları termometrelere yansıyan rakamlar, sabrınızı sınayabilir. Sıcağa dayanıklı değilseniz, tatiliniz için ilkbahar veya sonbahar daha uygun olabilir.
Kuzey Kıbrıs Üniversiteleri
Amaç KKTC’yi üniversite adası haline getirmek. Bu amaçla her geçen yıl Kıbrıs üniversiteleri sayısı artıyor. Hukuktan sağlığa, gastronomiden spora kadar birçok alanda uluslararası düzeyde eğitim veriliyor. Yakın Doğu Üniversitesi, Doğu Akdeniz Üniversitesi ve Girne Amerikan Üniversitesi’nin temellerini attığı eğitim adasında, 25’i üniversite, ikisi meslek yüksek okulu olmak üzere toplam 27 yükseköğrenim kurumu bulunuyor.
Ve ortalama her yıl 100 bin öğrenci KKTC üniversitelerinde eğitim görüyor. YÖK denkliği olan bölüm sayısının fazlalığı, üniversite ücretlerinin daha hesaplı olması ve gençlerin aileden uzak, tatil tadında bir eğitim hayatı hayali, Kıbrıs üniversitelerinin tercih sebepleri arasında.
KKTC mezunlarından birçoğu uluslararası arenada, ülke yöneticilikleri dahil önemli görevler üstleniyor.
Kıbrıs Emlak Sektörü
Turizm ve eğitimin büyüyen hacmi, Kıbrıs emlak sektörünün en büyük destekçilerinden. Adaya sürekli geliş var. Kimileri çalışmaya, kimileri yatırım için geliyor. Ve adada yaşayan sabit nüfusun ihtiyaçları sürekli değişiyor. O yüzden emlak sektörü, KKTC’de hızla kendini yenileyen bir alan. Evlerin satışı İngiliz Sterlini ile genelde. Kurun sürekli değişimi birazcık belirsizlik sebebi. O yüzden son yıllarda emlak piyasası Türk yatırımcıdan çok, döviz kazanan Rus ve İskandinav pazarına döndü.
Kıbrıs emlak sektörü, yatırımcısına kazandırıyor. Amortisman süresi 10 yılın altında. Buna bir de döviz kurundaki artış eklenince, yatırımcı seviyor KKTC’de yatırım yapmayı.
Emlak piyasası üzerinde net bir hakimiyet olmasa da, İçişleri Bakanlığı emlakçıları denetlemekle yükümlü. Kıbrıs Türk Emlakçılar Birliği de üyelerine verdiği eğitimler ve seminerler ile kalite çıtasını yükseltmeyi hedefliyor.
Kıbrıs İnşaat Firmaları
Talep gören emlak sektörüyle birlikte, Kıbrıs inşaat firmaları da hızla artıyor. Mevcut firmaların yanı sıra, turizmcilik yapanlar da, eğitimle uğraşanlar da inşaat işine giriyor. Bu açıdan bakınca “bilen, bilmeyen karışıyor” diyebiliriz. O yüzden proje arayanlar için, KKTC inşaat firmalarını iyi araştırın diyoruz. Sermayelerini sorgulayın, referanslarını sorun.
İnşaat firmaları ikiye ayrılıyor diyebiliriz. Taşeronluk ve yap-sat yapan firmalar mevcut. Müteahhitlik izni almak zor olduğu için, son yıllarda birçok yeni firma, pazara yatırımcı olarak giriyor. Onlar projeyi tasarlıyor, taşeron firma inşa ediyor, emlak firması satıyor.
Kıbrıs Konut Projeleri
Kalite çıtası günden güne yükseliyor KKTC konut projelerinin. Yıllarca süre gelen standart villa ve apartman modelleri son yıllarda yerini, havuzlu lüks villalar ve ultra lüks rezidanslara bıraktı. Değişen ve gelişen projeler, taleplere de yansıdı. Birçok inşaat firması müşterisine doğru yanıt vermek ve süreci sağlıklı yürütmek için satış ofisi konseptine geçiyor.
Konut projelerinin satış rakamları ise genelde sterlin kuru ile. Bazı şirketler bankalar ile anlaşıyor, özel vadeler sunuyor yatırımcısına. Bazıları ise elden ödeme yaptırıyor.
Kıbrıs inşaat firmasının mali durumuna göre, konut projesi alana lüks otomobil hediye edenler de var.
KKTC Tapu Çeşitleri
Ada dışından yatırım yapan herkesin ilk duyunca şaşırdığı, hayretle dinlediği bir konu bu. KKTC tapu çeşitleri, diğer adıyla KKTC koçan türleri.
Tapu tektir diyebilirsiniz, burada değil.
Türk koçanı, eşdeğer koçan, tahsis koçan, şehit çocuğu koçanı gibi uzadıkça uzayan bir liste var. Eskiden koçanlar arasındaki fark rakamsal anlamda da çok büyüktü. Birçok kişi garanti olsun düşüncesiyle, fazla fazla ödeyip Türk koçanlı yerler arıyordu. Artık o fark kapandı. Türk koçan da benzer fiyat, tahsis de.
KKTC Ölçü Birimleri
Evler m2 ile ölçülüyor, fakat arazi arayanların sıklıkla karşısına çıkan bir konu KKTC ölçü birimleri. Çünkü farklı bir hesabı var.
Örneğin Türkiye’de 1 dönüm, bin m2 iken, 1 Kıbrıs dönümü 1.338 m2 ediyor.
Kıbrıs alan ölçülerinin pratik hesabı;
· 1 Dönüm = 4 Evlek = 14.400 ay2 = 1.338 m2
· 1 Evlek = 3600 ay2 = 334,5 m2
· 1 m2 = 10,76 ay2
Kuzey Kıbrıs Vatandaşlık
Türkiye’den gelecekler için Kuzey Kıbrıs pasaport ve vize istemiyor. Kimlik kartınızla ve havalimanı / gümrüklerde dolduracağınız seyahat kağıdı ile yolculuk yapabilirsiniz. Kıbrıs seyahatinizde muhaceret memuru geliş sebebiniz ve ziyaret sıklığınıza göre size kalış süresi veriyor. Ortalama 30 günlük konaklama hakkı bu. Eğer size tanınan sürenin sonunda adadan çıkmamış olursanız, cezaya düşüyorsunuz. Kaldığınız her gün için vize cezası ödemeniz gerekiyor ülkeden çıkarken.
Ve bir diğer merak edilen konu, Kuzey Kıbrıs vatandaşlık süreci… Çok soruluyor, çok da kullanılıyor. Ev satanlar bile vatandaşlık vaadi sunuyor. Resmi olarak böyle bir şey yok. Ev alan vatandaş olmuyor. Ev alan, yatırım yapan, oturum izni alabiliyor. 10 yıl devam eden oturum izni, çalışma izni veya iş kurma izni sonrasında ise vatandaşlığa başvuru hakkınız doğuyor.
Bir de istisnai vatandaşlık var. Bakanlar Kurulu kararıyla işliyor bu süreç. Eğer bakanlar kurulu sizi uygun görürse ve güvenlik soruşturmasından geçerseniz, 10 yılı beklemeden hızlıca vatandaş olabiliyorsunuz.
KKTC Havalimanı
Kuzey Kıbrıs Havalimanı’nın adı, Ercan Havalimanı. İsmini 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’nda şehit olan Pilot Binbaşı Fehmi Ercan’dan alıyor. Taşyapı firması ile yapılan özelleştirme ile yenilenme sürecine girdi havalimanı. Şimdi ise yeni terminal binası inşaasının sonuna gelindi. Yakın zamanda Ercan Havalimanı, uluslararası uçuş konseptine uygun yeni terminal binası ve pistlerine kavuşacak.
Mevcut durumda sadece Türkiye’den direkt uçuş geliyor Ercan’a. İngiltere’den gelen uçaklar da Türkiye aktarmalı olarak işliyor. Türk Hava Yolları, Anadolu Jet ve Pegasus Airlines KKTC’ye seferler düzenliyor.
Atlas Global, Onur Air ve Borajet’in uçuşlarını durdurması, KKTC seyahatlerine de yansıdı. Uçuş sayısı ve rekabet azalınca, fiyatlarda ister istemez bir yükseliş oldu.
Kıbrıs Koronavirüs Süreci
Dünyayı perişan eden pandemiden hastalık olarak en az etkilenen ülkeler arasında Kuzey Kıbrıs. Çünkü bir avantajı var, ada ülkesi. Ve hızlıca kapıları kapatarak izolasyonu sağladı. Vaka ve ölüm oranları, dünya ortalamasına göre minimum seviyede. Güney Kıbrıs’ta bile kontrolden çıkmak üzereyken koronavirüs, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti süreci daha sağlıklı yönetti. Türkiye Cumhuriyeti’nin katkıları ile açılan pandemi hastanesi de, ülkenin sağlık gücüne destek oldu.
Dedik ya, kapıları kapattı KKTC. O yüzden ülkeye girişlerde karantina süreci var. Çift PCR testi ile gidebiliyorsunuz KKTC’ye. Testiniz negatif bile olsa, karantinaya girmeniz gerekiyor. Kıbrıs karantina süreci, alınan kurul kararlarına göre değişiyor. Ortalama 7 gün ile 15 gün arasında seyrediyor bu dönemde.
